Slechts een kleine tien jaar geleden werd in bijna alle huishoudens in Nederland thee met suiker gedronken. Na het eten kreeg je een flinke klodder slagroom in je bakkie vla. Of je at een Mona pudding met exotische smaakcombinaties zoals ananas, aloë vera en chocolade. Tegenwoordig lijkt het wel alsof iedereen suiker als een soort Emily Rose uit hun leven wil verdrijven. Maar hoe slecht is suiker nou eigenlijk echt?
Je hebt ze vast voorbij zien komen, voormalige zoetekauwen die het afronden van hun 12 weken geen suiker challenge vieren met grootschalige Instagram feestjes. Collega’s trakteren ineens met watermeloentaart, en buurvrouwen zweren enkel nog bij de gebakjes van Sue Food. Terecht overigens, want die zijn bizar lekker (nee, dit is geen reclame of een affiliate praatje). Het ziet ernaar uit dat suiker eten het nieuwe roken is geworden. Niet stoer als je het doet.
Bij het grote publiek staat suiker bekend als de dikmaker van onze maatschappij. Het is het goedje wat zorgt voor overgewicht, suikerziekte, tandbederf en darmproblemen. Ook je energieniveau gaat ermee aan de haal. Of je stuitert rond als een flesje Fristi, of je energie is onvindbaar. Suiker eten komt met een prijskaartje en we moeten het dan ook verbannen uit ons eten.
Er is altijd die grijskleurige twilight zone
Het is logisch dat we suikerklontjes niet als lichte lunch naar binnen werken. Tal van onderzoeken hebben bewezen dat een overmatige suikerconsumptie kan bijdragen aan verschillende gezondheidsproblemen. Diabetes, hart- en vaatziekten, slapeloosheid, schimmelinfecties... en de lijst blijft doorgaan. Ook documentaires zoals "That Sugar Film" en "Fed Up" hebben veel aandacht gekregen en tonen de effecten van een suikerrijk dieet. Hoe slecht is het eigenlijk echt?
Er zijn een hoop mitsen en maren, maar het eten van suiker heeft voordelen. Deze zijn alleen minder zichtbaar, want in een wereld waar alles in de goed- of fout hokjes geplaatst moet worden, is het vrij tegendraads om ook de positieve kant van suiker te belichten. Zelf vind ik het soms ook moeilijk om het beeld wat ik heb bij te stellen. Want ja, zo blijven we aan de gang maar ik geloof wel dat het uiteindelijk allemaal om grijs durven denken draait. Niks is volledig zwart. En niks is compleet helder wit. Er is altijd die grijskleurige twilight zone.
De voordelen van suiker
Even een wetenschappelijke noot: suikers zijn simpele koolhydraten die je lichaam omzet in glucose. Er is niks mis met je ogen, je leest het helemaal goed: suiker is een koolhydraat. En die heeft je lichaam hard nodig. Met name je hersenen. Noem ze kieskeurig, maar je hersenen gaan alleen lekker op glucose. Worden ze blij van. Geldt ook voor je spieren. Die zijn iets minder picky en kunnen ook prima met vet uit de voeten, maar glucose geeft ze de energie die ze nodig hebben nog voordat jij met je ogen kon knipperen. Snel energie voor bijvoorbeeld je dagelijkse gang van zaken maar met name wanneer je een flinke workout op de planning hebt staan, is suiker hét trainingsmaatje voor je spieren. U vraagt en de glucosemoleculen draaien.
Je lijf gebruikt glucose trouwens ook om warm te blijven, te groeien, te herstellen en het brengt stoffen van a naar beter. Suiker heeft nog een handige kant: het verzadigt je lichaam snel, al is het maar voor even. Zo krijg je na het eten of drinken van suiker direct een energiek gevoel. Ideaal voor je als je je flauw voelt of duizelig bent. Suiker kan je door hele vervelende situaties heen helpen en is op zo’n moment zelfs goed voor je.
Daarnaast geeft suiker eten een zoete smaak. Een smaak die we van jongs af aan heerlijk vinden en waardoor kikkertjes lekkerder zijn dan zure matten. Als je iets zoets eet, geven je hersenen dopamine af. Weer een wetenschappelijk tintje, maar dopamine is het gelukshormoon. Het wordt aangemaakt wanneer je dingen doet die volgens je hersenen beloond moeten worden. Sporten, verliefd zijn of een goede pot seks. En eten! Lekker vunzig snacken zorgt voor een dosis gelukshormonen. Say hello to comfortfood. Er is een hoop te doen over het vinden van comfort in eten, ik zie ook hier weer een grijs gebied. De associaties van zoetigheid met plezier en nostalgie (kikkertjes!), kunnen namelijk bijdragen aan jouw emotionele welzijn. Zo kan het eten van suiker best gezond uitpakken.
Je wordt niet dik van suiker eten
Fascinerend is het, he? We hebben suiker nodig, het is soms zelfs gezond en toch hebben we te maken met suikerverbanning. Wat schuilt daar achter? Een vragenrondje langs mijn suikervrije bekenden levert een terugkerend antwoord op: suiker maakt dik. Dit verklaart misschien waarom mensen suiker zien als gevaar voor de gezondheid nummer één. Want in onze huidige maatschappij is een slank lichaam synoniem voor gezond. En als suiker dik maakt, dan is suiker niet gezond.
Waarschijnlijk trok de tussenkop je aandacht al. Het is tijd om het fabeltje voor eens en altijd recht te zetten: je wordt niet dik van suiker eten. Je wordt pas dik als je te veel eet. Oftewel, er komt meer binnen dan dat eruit gaat. Die situatie is ideaal voor je bankrekening, maar voor je lijf levert een overschot aan suiker een grote(re) voorraad aan vetcellen op. Vandaar de groei in omvang en gewicht. Maar het goedje zelf doet niet zoveel kwaad. Toch winnen de suikervrije dieetgoeroes dankzij deze dikmaak claim steeds meer aan terrein.
Volledig suikervrij: optie of fantasie?
Er zijn geen exacte cijfers bekend over hoeveel mensen in 2023 aan het ‘suikervrij-en’ geslagen zijn, maar vraag het schoolplein en een hoop mensen zullen bevestigen dat suiker hun keuken niet meer inkomt. Kan dat eigenlijk wel, kan je suikervrij eten?
Onthoud het volgende, het doet maar heel even pijn om een pleister er in één keer af te trekken. Twee tellen, en je voelt er niks meer van. Dus hier komt-ie: nee, je kunt niet volledig suikervrij eten. 1…2… auw! Vergeet het volledig suikervrij leven maar. Onze zoete vriend zit namelijk ook verstopt in natuurlijke producten. Fruit, zuivel en sommige groenten bevatten suikers. Ook in volkoren granen zit een beetje suiker. Allemaal producten uit het ‘goede’ hokje.
Als iemand praat over suikervrij, dan gaat het in de meeste gevallen vooral om het vermijden van toegevoegde suikers. Deze suikers komen niet van nature in het product voor. Het is de zoete inval die fabrikanten gebruiken om smaken te versterken en de houdbaarheid te verlengen. Beetje de botox van de voedingsindustrie. Voor je lijf is suiker trouwens gewoon suiker. Het maakt geen onderscheid tussen natuurlijke en toegevoegde suikers.
Beetje sjoemelen mag
Er is enig moed nodig om jezelf wat suikerliefde te gunnen in een wereld die zo snel met haar mening klaar staat. Maar het is dus niet erg om af en toe een beetje te sjoemelen met je suikerregime. Om de natuurlijke suikers kan je niet heen en dat moet je ook niet willen. Een tomaat, wortel, paprika, rode biet en een glas melk, allemaal in het voordeel van je gezondheid en met suiker. Ga je producten met natuurlijke suikers vermijden, dan loop je het risico op een tekort aan vitamines, mineralen en vezels. Niet de gezonde ambitie die je hebt, denk ik zo.
Hier en daar een toegevoegd suikertje eten, levert trouwens niet direct schade op. Een koekje bij de thee of een keer net als vroegâh dat dotje slagroom in je vla, zet geen zoden aan de dijk. Doseren is key en dat kan vrij eenvoudig. Zo zijn toegevoegde suikers niet essentieel, je hebt ze niet nodig. Een extraatje, maar wel een gevaarlijke. Je eet er namelijk al snel te veel van. Vandaar dat iedere voedingsexpert code oranje, al dan niet rood, afgeeft voor producten met toegevoegde suikers. En terecht.
Vergeet alleen het mentale voordeel van suiker eten niet. Zorgen voor je emotioneel welzijn is ook zorgen voor je gezondheid. Minderen met suiker is prima maar doe het met gezond verstand en balans. Zorg dat je 85% van de tijd bewust kiest, en laat in die andere 15% de teugels vieren. We zijn tenslotte net mensen. Iemand een Haribo beertje?
Comments